ЯҢАЛЫКЛАР

Кукмара районының Чыршы авылында «Мудорвай» («Росточек») удмурт мәдәнияте төбәкара конкурсының зона этабы узды. Бәйге Татарстан Республикасы халыкларының милләтара татулыгын ныгыту, шулай ук мәктәпкәчә һәм башлангыч мәктәп яшендәге балаларны удмурт халкы мәдәниятенә тарту максатыннан үткәрелә. Бәйгене оештыручы - «Татарстан Республикасы удмуртларының милли-мәдәни автономиясе»РОО. Иштуган мәдәният йортында «Тамчы» клуб формированиесендә катнашучылар Кузьмина Анна һәм Кузьмина Таисия (җитәкчесе Иванова С.С.) «удмурт телендә җыр башкару. Коллектив» исеменә диплом һәм бүләк тапшырылды.

18 ноябрь көнне Иштуган мәдәният йортында Иштуган урта мәктәбендә бу мәктәпне тәмамлаган Гайфетдинов Илнур истәлегенә багышланган хәйрия концерты булды. Күптән көтелгән концерт тулы зал каршында узды. Олылар, балалар, өлкән буын - беркем дә читтә калмады. Сәхнәдә сугыш еллары җырлары, Россия турындагы әсәрләр һәм патриотик шигырьләр яңгырады. Тамашачылар каршында"Вдохновение" укытучылар хоры, "Шундыос" һәм "Креатив" ансамбле, "Хыял"театр коллективы чыгыш ясады. Аерым катнашучылар башкаруында солдатларыбызга ярдәм йөзеннән җырлар яңгырады. Концертның кульминациясе Гайфетдинов Илнур турындагы «Встанем»композициясе астындагы видеофильм карау булды. Бу вакытта тамашачылар үз урыннарыннан тордылар. Концерт күңелгә үтеп керерлек матур булды.

Иштуган авыл җирлегендә «2019-2023 елларга гражданнарны авария хәлендәге торак фондыннан күчерү буенча Республика адреслы программасы» буенча йортлар төзү эшләре дәвам итә.

Сәламәтлек – кешенең иң кыйммәтле әйбере, ул теләсә нинди байлыктан кыйммәтрәк. "Акчаны югалттым - берни дә югалтмадым. Вакыт югалды-күп нәрсәне югалтты. Сәламәтлеген югалттым-барысын да югалттым». Шуңа күрә балачактан үз сәламәтлегеңә сакчыл карау бик мөһим. Иштуган мәдәният йорты белгечләре «Без за ЗОЖА»дигән әңгәмә уздырды. Фельдшер сәламәт яшәү рәвешенең әһәмияте, аның кыйммәте, һәр кешенең тормышындагы роле турында сөйләде. Чара барышында зарарлы гадәтләр, витаминнар, дөрес туклану, көн режимы турында фикер алыштылар. Сәламәт диета һәм үләннәр, җиләк-җимешләрнең дәвалау үзенчәлекләре турында сөйләштеләр. Сәламәтлек өчен физкультура һәм спорт белән шөгыльләнү бик файдалы, дип сөйләделәр. Укучылар үзләренең белемнәре, көн тәртибе белән уртаклаштылар, сәламәтлеккә килгәндә сөйләштеләр. Чара барышында укучылар рәхәтләнеп зарядка ясадылар, викториналарда һәм «Спорт һәм туклану», «хисләр органнары», «мәкальне тәмамла»конкурсларында катнаштылар. Үткәрелгән чара барышында балалар сәламәт яшәү рәвеше буенча кирәкле белемнәр, күнекмәләр алдылар һәм аларны көндәлек тормышта кулланачаклар.

Иштуган мәдәният йорты белгечләре Халыклар бердәмлеге көненә багышланган «халык бердәмлегендә-бөек көч» дигән квест – уен уздырды. Башта уеннар балалар "без төрле, әмма без бергә" дип аталган видеороликны карадылар, анда бәйрәмнең тарихы белән таныштылар. Видеороликны караганнан соң ике командага бүленде, капитаннарны сайлады, исем һәм девиз уйлап тапты. Командаларга маршрут битләре буенча узарга туры килде. Һәр команда үз маршруты буенча барды, ул маршрут таблицаларында бирелде. Һәр станциядә: «халык», «патриотик», «сәламәт милләт», «Умники и умницы» һәм «спорт» станцияләрендә балалар интеллектуаль, танып белү һәм өйрәтү биремнәрен үтәделәр.

Сәяхәт вакытында кызыклы нәрсәләр күп булды: уйнадылар, шаярттылар, табышмаклар чиштеләр, халык әкиятләрен искә төшерделәр...

Чара азагында балалар бергәләп Россия флагы рәвешендәге лозунгны җыйдылар: "Россия – ул Мин, Россия – ул син, Россия – ул без!».

Иштуган мәдәният йорты белгечләре балалар белән эшләгәндә толерантлыкка, яшьтәшләре арасында милләтара мөнәсәбәтләргә зур игътибар бирәләр. Безнең бистәдә җиде милләт кешесе яши бит. 6 ноябрьдә балалар белән «Россия халыклары белән танышабыз –үзебезне беләбез»дигән аралашу сәгате уздырылды. Катнашучылар игътибарына илебездә яшәүче халыклар турында презентация тәкъдим ителде. Һәр халыкның үз гореф-гадәтләре, костюмнары, бизәкләре барлыгы турында да сөйләштеләр. Алып баручы балаларга җиребезнең уникаль планетасы турында сөйләде, анда төрле этник, тышкы, милләт, дин тотуы һәм дөньяны кабул итүе белән аерылып торган төрле кешеләр җыелган. Балалар территориядә күпме халык яши дигән сорауларга җаваплар алдылар, аларның кабатланмас мәдәнияте, традицияләре һәм гореф-гадәтләре белән кыскача таныштылар. Шулай ук «Толерантлык» ның толерантлык тәртибе: бер-беребезгә, төрле халыкларның гореф-гадәтләренә, гореф-гадәтләренә һәм мәдәниятенә хөрмәт, аралашу культурасы һәм үзара аңлашу, балаларның үзара толерант мөнәсәбәте турында дөрес күзаллау алганнарын да аңлый алдык. Балалар өчен " син Россия халыкларын беләсеңме?». Ахырда балалар борынгы «Алтын капка» рус уенын, Удмуртиянең «Лапти» уенын һәм «Түбәтәй»татар уенын бик яратып уйнадылар.

Кызганычка каршы, Яшьләр даирәсендә күпләр махсус хәрби операция уздыруның әһәмиятен аңламый. Ә игълан ителгән мобилизация сәбәпле яшьләрнең ризасызлыгы, хәлләрне аңламау һәм, нәтиҗәдә, үз киләчәгең өчен курку еш очрый. Шуңа күрә, патриотик һәм гражданлык тәрбиясе кысаларында, 5 ноябрьдә Иштуган мәдәният йорты белгечләре "сила V правде"патриотик сәгате үткәрделәр. Чарага үзләренең Мәүлетов Флорид Наил улын чакырдылар. Беренчедән, алар Украина нацистларының һәм наемникларының гражданлык халкына карата рәхимсезлеге, хәрби хезмәткәрләр әсирлеге, сугыш хәрәкәтләрен алып бару тактикасы һәм безнең солдатларның батырлыгы турында белделәр. Зонадагы хәрби гамәлләр гаммәви мәгълүмат чараларында җентекләп яктыртыла, ләкин, кызганычка каршы, күпләр бу яңалыклар белән кызыксынмый. Шуңа күрә, очрашуда катнашучыларның күпчелеге эмоциональ шок кичерде, вакыйгалар турында хакыйкатьне белде. Кич буе залда тулы тынлык хөкем сөрде. Повесть тәмамлангач, балалар сораулар бирделәр һәм әле озак аерылмадылар. Егетләр контракт хезмәтенә ничек эләгергә мөмкинлеген ачыклады.Бу әңгәмәдән соң барлык катнашучыларның тормыш кыйммәтләре яңадан бәяләнде һәм үз гаиләләре, халкы, Ватаны өчен шәхси җаваплылык хисе туды дип ышанасы килә.

22 октябрьдә Яр Чаллыда «Без бер агач тармагы» дигән ТР фин-угор халыклары фестивале узды. Фестиваль фин-угор халыкларының традицион мәдәниятен саклау һәм үстерү, үзенчәлекле фольклор коллективларын һәм башкаручыларын ачыклау, яшьләрне милли мәдәнияткә тарту һәм Татарстан Республикасы халыклары мәдәниятенә хөрмәт тәрбияләү максатыннан үткәрелде. Бәйрәм программасы кунакларны «Энергетик» мәдәният сараенда ТР фин-угор халыкларының халык һөнәрләре эшләнмәләре күргәзмәсе белән танышудан башланды һәм Татарстан һәм Россия төбәкләренең фин-угор халыклары иҗат коллективлары чыгышы белән дәвам итте. Иштуган мәдәният йортының Удмуртия фольклор коллективы Лауреат Дипломы белән бүләкләнде.

Балалар өчен иң яхшы уенчыклар- бар күңелеңне биреп ,үз кулларың белән ясалганнары. Бала үз иҗатын һәм осталыгын куеп, ниндидер осталыкка омтылганда, һөнәр чыннан да бәяләп бетергесез була. Соңгы елларда аксессуарлар һәм уенчыклар ясау гамәли сәнгать тенденциясенә әверелә. Иштуган мәдәният йорты белгечләре «Фетрдан уенчык» дигән мастер-класс үткәрделәр. Мастер-класс башында сәнгать җитәкчесе ГайнетдиноваМ.Т. фетрның төрле төрләре һәм үзенчәлекләре турында сөйләде, фетр белән эшләүнең техник алымнарын күрсәтте. Балалар фетрның барлыкка килү тарихын, аны куллану өлкәсен белделәр. Уенчыклар тегү өчен, катнашучылар йомшак фетр кулландылар, чөнки аның өстенлеге-ул вакыт узу белән формасын югалтмый һәм аннан  уенчыклар тегү җиңелрәк. Балалар төрле уенчык үрнәкләре белән шаблоннар ясадылар, үрнәкне фетрга куеп. Кистеләр ,ике яктан бергә тегеп, синтепон белән тутырдылар. Әзер уенчык якын кеше өчен искиткеч бүләк булачак.

Үз кулың белән эшләнмә ясау – ул иҗат, ул фантазиянең очышы, ул башкаручының осталыгы. Башкарылган һәр нәрсәгә аның энергиясе, җан һәм йөрәк кисәге салына. Иштуган мәдәният йорты белгечләре иҗади остаханә үткәрде. Остазлар катнашучыларга үзләренең мавыгулары турында сөйләделәр һәм әниләре үз вакытында күп нәрсәгә өйрәтүләренә басым ясадылар. Шунысы куанычлы, җитәкчеләр үз хоббиларына теләкләрен югалтмый, якты һәм кызыклы әсәрләр иҗат итә. Кешеләр иҗат итәләр, димәк, алар үзләренең энтузиазмнары һәм эшләре белән башкаларны сөендерүне дәвам итәләр. Остазлар үз эшләнмәләрен күрсәттеләр, трикотажның иң гади элементларын бик теләп аңлаттылар һәм осталык хәйләләре белән уртаклаштылар. Җитәкчеләрдән өйрәнерлек нәрсәләр бар иде: берәүләрне трикотаж техникасы кызыксындырды, икенчеләрен салфетка бәйләп карадылар, өченчеләрен трикотажның иң гади элементлары белән өйрәнделәр. Эш вакыты сизелмичә үтте. Саубуллашканда, барысы да яңа очрашуларга өмет белән киттеләр.